Woningsluiting na eerste overtreding Opiumwet

Mag een burgemeester bij een eerste constatering van een handelshoeveelheid drugs een woning sluiten, zonder dat daaraan minder verstrekkende handhaving of een waarschuwing vooraf is gegaan? Die vraag is aan de orde in de uitspraak van de Afdeling van 21 januari 2015.

De zaak

In een stacaravan op het erf van een woning worden 242 hennepplanten aangetroffen. De burgemeester besluit de woning voor drie weken te sluiten en baseert zich hiervoor op het Handhavingsbeleid hard- en softdrugs gemeente Emmen 2013 (hierna: ‘Handhavingsbeleid’). Volgens het Handhavingsbeleid wordt een last onder dwangsom opgelegd bij een eerste en tweede constatering van een handelshoeveelheid van 5 tot 20 hennepplanten. Bij een eerste constatering van 20 of meer planten wordt de woning gesloten voor de duur van drie maanden. De eigenares van de woning verhuurt de stacaravan op haar erf en stelt dat zij niet op de hoogte was van de aanwezigheid van de hennepkwekerij. Verder vindt zij dat dit geen ernstig geval betreft omdat er geen aan drugshandel gerelateerde middelen zijn aangetroffen en evenmin sprake is van drugshandel in georganiseerd verband. Ook voert zij aan dat de sluiting onrechtmatig is omdat de hennepplanten niet vanuit haar woning werden verkocht. De beslissing op bezwaar, waarin de burgemeester zijn besluit handhaaft, wordt door de rechtbank Noord-Nederland vernietigd (zie hiervoor ook onze kroniek Openbare-orderecht). Onder verwijzing naar de wetsgeschiedenis en de uitspraak van de Afdeling van 28 november 2012 overweegt de rechtbank dat het onredelijk is om al bij de enkele aanwezigheid van een handelshoeveelheid softdrugs, zonder dat er bijkomende omstandigheden zijn, zonder meer tot sluiting over te gaan.

Wetsgeschiedenis artikel 13b Opiumwet

In de parlementaire behandeling van de wijziging van artikel 13b Opiumwet is aan de orde gekomen dat de toepassing van de bevoegdheid proportioneel dient te zijn. De regering was van mening dat de vereiste proportionaliteit kan worden bereikt door het vaststellen van een stappenplan dat voorziet in het treffen van maatregelen die oplopen in zwaarte (Kamerstukken II 2006/07, 30 515, nr. 4, p. 2). De regering heeft daarbij opgemerkt dat het niet de bedoeling is dat bij een eerste overtreding van de Opiumwet acuut tot sluiting wordt overgegaan (Kamerstukken II 2006/07, 30 515, nr. 6, p. 1).

Oordeel Afdeling

Ten eerste oordeelt de Afdeling over de vraag of het Handhavingsbeleid redelijk moet worden geacht. Dat is volgens de Afdeling het geval. Het Handhavingsbeleid biedt voldoende ruimte om te volstaan met een minder vergaande maatregel dan sluiting. Bij het aantreffen van een kleine handelshoeveelheid wordt immers niet tot sluiting overgegaan maar een last onder dwangsom opgelegd. Ook biedt het Handhavingsbeleid de mogelijkheid om in schrijnende gevallen af te wijken. Daarnaast kan op grond van artikel 4:84 Awb van het beleid worden afgeweken. Ten tweede buigt de Afdeling zich over de vraag of in dit specifieke geval een sluiting van drie maanden gerechtvaardigd is. Volgens de Afdeling heeft de burgemeester dit als een ernstig geval mogen beschouwen, gelet op de hoeveelheid hennepplanten, de omstandigheid dat al eerder is geoogst en het feit dat illegaal elektriciteit vanuit de woning werd afgetapt. Of daadwerkelijk softdrugs zijn verhandeld is niet relevant, de enkele aanwezigheid van een handelshoeveelheid drugs bestemd voor verkoop, aflevering of verstrekking verschaft reeds de sluitingsbevoegdheid. Dat de eigenares niet op de hoogte was van de aanwezigheid van de planten is evenmin relevant voor het toepassen van de bevoegdheid. Dat de hennepplanten niet zijn aangetroffen in de woning maar in de stacaravan staat volgens de Afdeling evenmin aan de toepassing van artikel 13b Opiumwet in de weg, omdat een relatie bestaat tussen de hennepkwekerij in de stacaravan en de gesloten woning. De stacaravan stond immers op het erf van de betreffende woning en vanuit de woning werd illegaal elektriciteit afgetapt ten behoeve van de hennepkwekerij.

Wat betekent de uitspraak voor de praktijk?

De uitspraak laat zien dat het is toegestaan om in beleid over de toepassing van artikel 13b Opiumwet op te nemen dat bij een eerste overtreding van de Opiumwet een woning kan worden gesloten. Daarbij moet het wel gaan om een ernstig geval. Voor minder ernstige gevallen moet het beleid ruimte bieden voor de toepassing van minder vergaande maatregelen. Verder is van belang dat per geval een individuele afweging wordt gemaakt en dat er ruimte bestaat om op grond van bijzondere omstandigheden van het beleid af te wijken. Dat kan in het beleid zelf worden vastgelegd en/of uitgewerkt, maar dit kan ook via artikel 4:84 Awb worden bereikt.