Wijziging primaire arbeidsvoorwaarden valt niet onder instemmingsrecht

Een bespreking van Ktr. Rotterdam 28 juli 2009 (JAR 2009/210)

Instemmingsrecht ondernemingsraad

Op grond van artikel 27 van de Wet op de ondernemingsraden (WOR) behoeft de ondernemer de instemming van de OR voor elk voorgenomen besluit inzake de in dat artikel genoemde regelingen. De Hoge Raad heeft in 2000 reeds overwogen dat het niet de bedoeling is geweest van de wetgever om de OR instemmingsrecht te geven over primaire arbeidsvoorwaarden. Het is echter lang niet altijd duidelijk of sprake is van een primaire arbeidsvoorwaarde.

De feiten

In het onderhavige geval besluit de werkgever voor twee groepen managers de volgende wijzigingen door te voeren:

• het laten vervallen van ADV- en leeftijdsafhankelijke vrije dagen en ter compensatie het verhogen van het brutosalaris;
• het invoeren van een vacaturestop voor onbepaalde tijd voor twee functiegroepen;
• het bevriezen van de salarissen voor twee functiegroepen;
• het aanpassen van de beloningstargets en van het moment van uitkeren hiervan (van één naar twee keer per jaar).

De centrale ondernemingsraad ("COR") stelt zich op het standpunt dat deze besluiten op grond van artikel 27 WOR instemmingsplichtig zijn en wendt zich tot de kantonrechter.

Het oordeel van de kantonrechter

De kantonrechter overweegt dat de besluiten niet instemmingsplichtig zijn, nu deze zien op de wijziging van primaire arbeidsvoorwaarden. De kantonrechter licht dit als volgt toe. Het besluit de ADV-regeling en de leeftijdsafhankelijke dagen te laten vervallen en het brutosalaris te verhogen valt niet onder een wijziging van een arbeids- en rusttijdenregeling of een vakantieregeling (art. 27 lid 1 sub b WOR). Hieronder moet worden verstaan een regeling die betrekking heeft op de wijze waarop of de periode waarin vakantiedagen kunnen worden opgenomen. Evenmin val het besluit onder een instemmingsplichtige wijziging van een beloningssysteem (art. 27 lid 1 sub c WOR), nu de wijziging niet meer behelst dan een verhoging van het bruto salaris ter compensatie van het verlies aan ADV- en leeftijdsafhankelijke dagen. Het invoeren van een vacaturestop valt volgens de kantonrechter niet onder een regeling op het gebied van het aanstellingsbeleid (art. 27 lid 1 sub e WOR). Hieronder valt bijvoorbeeld wel een regeling inzake de behandeling van sollicitanten of de aanstelling in tijdelijke of vaste dienst. Het besluit wel of niet nieuw personeel aan te nemen gaat in feite aan dergelijke regelingen vooraf en is daarom niet instemmingsplichtig. Ook het besluit de salarissen te bevriezen valt volgens de kantonrechter niet onder artikel 27 WOR. Dit besluit betreft geen wijziging van het beloningssysteem (art. 27 lid 1 sub c WOR). Een beloningssysteem is namelijk een systeem waarin beloningen worden berekend en toegekend aan bepaalde functies en gaat over de rangorde van bijvoorbeeld loongroepen en salarisschalen. In het onderhavige geval gaat het om de hoogte van salarissen, een primaire arbeidsvoorwaarde. Tot slot oordeelt de kantonrechter dat de wijzigingen in het variabele beloningssysteem in feite neerkomen op de aanpassing van de bonustargets voor beide functiegroepen. Deze aanpassing heeft slechts betrekking op de wijze waarop binnen 'de onderlinge rangorde' de bonus wordt berekend, terwijl de onderlinge rangorde tussen de verschillende functiegroepen niet wordt gewijzigd. De aanpassing van de bonuscriteria valt dan ook niet onder een wijziging van het beloningssysteem in de zin van artikel 27 WOR. Hetzelfde geldt voor de wijziging van het tijdstip van betaling.

Tips:

• Hoewel dit niet in de WOR is vermeld, heeft het instemmingsrecht van de ondernemingsraad geen betrekking op primaire arbeidsvoorwaarden.
• Of sprake is van een primaire arbeidsvoorwaarde is lang niet altijd even duidelijk. Goed om te onthouden is dat het instemmingsrecht alleen ziet op regelingen inzake het sociale beleid in de onderneming in de ruime zin.
• Regelingen die betrekking hebben op de hoogte van het loon of het aantal verlofdagen, zoals bevriezing van de salarissen en de afschaffing van ADV-dagen, betreffen primaire arbeidsvoorwaarden en zijn derhalve niet instemmingsplichtig.
• Bij regelingen op het gebied van het aanstellingsbeleid gaat het bijvoorbeeld om regels ten aanzien van sollicitatieprocedures, aannemen van bepaalde categorieën werknemers en soort aanstelling (bijvoorbeeld in vaste of tijdelijke dienst). Het besluit om geen werknemers aan te nemen valt hier niet onder.
• Beloningssystemen zijn systemen om beloningen te berekenen en aan bepaalde functies toe te kennen. Zij hebben betrekking op de onderlinge rangorde van de beloningen. De aanpassing van de wijze waarop een bonus wordt berekend binnen die onderlinge rangorde is daarom niet instemmingsplichtig.