Pensioenontslag onder de 65 jaar

Hoge Raad 13 juli 2012 (LJN: BW3367)

Non-discriminatie

Het beginsel van non-discriminatie op grond van leeftijd is een algemeen beginsel van gemeenschapsrecht en is neergelegd in Europese richtlijnen. Uit deze richtlijnen en de rechtspraak van het Hof van Justitie EU volgt dat een regeling volgens welke het bereiken van de in die regeling vastgelegde pensioengerechtigde leeftijd, anders dan de AOW-gerechtigde leeftijd, meebrengt dat de arbeidsovereenkomst van rechtswege wordt ontbonden, wordt aangemerkt als een regeling die deze werknemers direct ongunstiger behandelt dan andere werknemers. In beginsel schept een dergelijke regeling dus een direct onderscheid op grond van leeftijd. Echter, het maken van een direct onderscheid op grond van leeftijd vormt geen discriminatie indien dit verschil in het kader van de nationale wetgeving objectief en redelijk wordt gerechtvaardigd door een legitiem doel, en de middelen voor het bereiken van dat doel passend en noodzakelijk zijn. In Nederland is de Europese richtlijn geïmplementeerd in de Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid (hierna: ‘Wgbl’).

De feiten in het arrest

Recentelijk heeft een tiental verkeersvliegers van KLM een procedure tot aan de Hoge Raad gevoerd, waarbij de vraag centraal stond of het in de KLM-cao verankerde, verplichte pensioenontslag van verkeersvliegers die de 56-jarige leeftijd hebben bereikt, in strijd is met het verbod van leeftijdsdiscriminatie zoals neergelegd in de Wgbl. De vliegers stelden zich hierbij op het standpunt dat dit onderscheid op grond van leeftijd niet objectief gerechtvaardigd is, en derhalve in strijd is met de Wgbl en nietig is. KLM stelde daar – kort gezegd - tegenover dat de vaste pensioenleeftijd een regelmatige en voorspelbare doorstroming van verkeersvliegers tussen de rangen, kostenbeheersing en een evenwichtige personeelsopbouw en een evenwichtige verdeling van de werkgelegenheidskansen binnen de beroepsgroep tot doel heeft, hetgeen een objectieve rechtvaardiging zou zijn. KLM is daarnaast van mening dat het hanteren van deze vaste pensioenleeftijd een passend en noodzakelijk middel vormt voor de verwezenlijking van deze doelen.

Oordeel Hoge Raad

De Hoge Raad is het met het Hof en de kantonrechter die eerder over deze zaak oordeelden, eens dat er in dit geval sprake is een legitiem doel voor de vaste, vroegere pensioenleeftijd. De door KLM aangevoerde gronden, waarbij met name het argument van doorstroming zwaar weegt, vormen werkelijke en zwaarwegende behoeften van KLM, die niet op een andere wijze kunnen worden bewerkstelligd. Ook acht men van belang dat een groot gedeelte van de vliegers die voor KLM werkzaam zijn zich kunnen vinden in de vervroegde vaste pensioenleeftijd.

Tips

• In de Wgbl is bepaald dat het verbod van onderscheid op grond van leeftijd niet geldt voor de beëindiging van de arbeidsovereenkomst op grond van het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd. Het uitgangspunt blijft vooralsnog dat pensioenontslag onder de AOW-gerechtigde leeftijd verboden leeftijdsonderscheid vormt.
• Hoewel deze uitspraak een heel specifieke situatie betreft en niet iedereen het eens is met de uitspraak, zet dit oordeel van de Hoge Raad wel de deur open om een pensioenontslagleeftijd te hanteren die beduidend lager is dan 65 jaar. De kans dat ook werkgevers in andere branches met succes een lagere pensioenontslagleeftijd kunnen hanteren onder het mom van doorstromingsbeleid, wordt hierdoor vergroot.