Past shared governance binnen de Kwaliteitswet?

Shared governance is een bestuursmodel dat de ervaring en kennis van verpleegkundigen betrekt in de besluitvorming van de zorgorganisatie. Dit zou de kwaliteit van de zorg verbeteren. De Kwaliteitswet regelt de kwaliteit van de zorgverlening. Past het shared governance model binnen de Kwaliteitswet? Op welke plekken geeft het mogelijk problemen? De Kwaliteitswet bepaalt wat onder verantwoorde zorgverlening wordt verstaan en schrijft ook voor op welke wijze zorgaanbieders de kwaliteit van de zorg systematisch moeten bewaken. De wetgever heeft daarbij gebruik gemaakt van open normen. Dat geeft zorgaanbieders de ruimte om een eigen invulling aan de zorgverlening te geven.

Shared governance zet in op:

• eigen verantwoordelijkheid van de verpleegkundigen voor hun beroepsontwikkeling;
• het creëren van een mentaliteit tot continue verbetering; en
• samen (verpleegkundigen, andere disciplines, bestuur en staf) besturen, ieder vanuit het eigen verantwoordingsgebied.

Zijn deze speerpunten te rijmen met de Kwaliteitswet?

1. Doelmatige, doeltreffende en patiëntgerichte zorgverlening

Binnen de Kwaliteitswet draait het om verantwoorde zorg. Verantwoorde zorg is zorg van een goed niveau, die in ieder geval doeltreffend, doelmatig en patiëntgericht wordt verleend en afgestemd is op de reële behoefte van de patiënt. Verpleegkundigen zijn het gezicht van de zorgorganisatie voor de patiënt. De meeste contactmomenten en uren vinden plaats tussen de verpleging en de patiënt. De meeste zorg wordt dus ook verleend door de verpleegkundigen. Verbetering van de verpleegkundige zorg draagt dus direct bij aan meer verantwoorde zorg. Als die verbetering gestimuleerd wordt door meer eigen verantwoordelijkheid aan de verpleegkundigen te geven, dan dient dit dus het doel van de Kwaliteitswet.

2. Duidelijke toedeling verantwoordelijkheid

De naam suggereert het al; shared governance is samen besturen vanuit het eigen verantwoordelijkheidsgebied. Dat vereist duidelijke afspraken over wat tot ieders gebied behoort. De Kwaliteitswet onderschrijft dit door verantwoordelijkheidstoedeling als een belangrijke pijler van verantwoorde zorg te benoemen. Let erop dat de wet ook voorschrijft dat deze toedeling met zorgverzekeraars en patiënten/consumentenorganisaties wordt besproken.

3. Systematische bewaking en verbetering van zorg

Systematische bewaking, beheersing en verbetering van de kwaliteit van de zorg is het sluitstuk van de Kwaliteitswet. Wat de hiervoor omschreven normen van doeltreffendheid, doelmatigheid en patiëntgerichtheid omvatten, verandert met de ontwikkeling van de maatschappij. Denk bijvoorbeeld aan de intreding van e-health en m-health waardoor meer zorg op afstand kan worden geleverd. Het streven naar continue verbetering en innovatie van zorgverlening komt ook terug in shared governance. Wat dat betreft zit er weinig licht tussen de Kwaliteitswet en shared governance. Wel is het goed om te weten dat de wet verlangt dat gegevens over kwaliteit van zorg worden geregistreerd en verzameld en wel op zodanige wijze dat ze vergelijkbaar zijn met de gegevens van andere zorgaanbieders. Dit heeft met name betrekking op de aanlevering van informatie aan het Zorginstituut. Maar deze procesvoorwaarde staat het creëren van de gewenste mind-set bij de verpleegkundigen niet in de weg. Kort en goed, de Kwaliteitswet werpt geen obstakels op voor de introductie van shared governance. Dat is goeds nieuws voor de ziekenhuizen en VVT-instellingen.

3 tips bij de introductie van shared governance in een zorgorganisatie

Tip 1: Aanspreekpunten

Creëer aanspreekpunten binnen de verschillende betrokken groepen. Dat betekent bijvoorbeeld dat de verpleegkundigen zich verenigingen in een verpleegkundige adviesraad en de verpleging binnen het bestuur aan één persoon wordt toebedeeld. Bespreek verder ook welke bevoegdheden en verantwoordelijkheden deze raad krijgt en leg dit in een convenant vast.

Tip 2: Wederzijdse informatie-uitwisseling

De gedachte achter shared governance is om de ervaring en kennis van de werkvloer in het besluitvormingsproces te betrekken. Niettemin draagt enige kennis over het management van de zorgorganisatie ook bij aan meer waardevolle bijdragen vanuit de verpleegkundigen. Licht daarom uw verpleegkundigen hierover voor met behulp van bijvoorbeeld presentaties en/of trainingen.

Tip 3: Creëer een veilige werkomgeving

Verpleegkundigen moeten zich vrij voelen om misstanden, inefficiënties of fouten op de werkvloer te melden. Zonder kennis hiervan is niet duidelijk waar de verbeteringen zijn te behalen en komt het proces niet eens van de grond. Zorg daarom voor een veilige werkomgeving en een goed werkend meldingssysteem voor incidenten. Een duidelijke klokkenluidersregeling dient tot slot als vangnet voor die gevallen waar een verpleegkundige zich onverhoopt niet veilig genoeg voelt om een incident te melden. Zo schept u een vertrouwelijke omgeving waarin werknemers zich veilig voelen om naar voren te komen met gesignaleerde misstanden. Lees meer over governance, bijvoorbeeld over clinical governance of de opinie van Fenna van Dijk over de governance plannen van Minister Schippers.