Franchise in de zorg: hoe werkt het en waar moet u op letten?

Franchise is enorm in opkomst in de zorgsector. Dit is een goede ontwikkeling. In franchise staan uniformiteit, kwaliteit en herkenbaarheid voorop. Dit geldt zowel voor de formule als geheel, als voor iedere deelnemende franchisenemer. Uniforme werkprocessen kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan kwaliteitsbewaking en efficiency in de zorg. Cruciaal is het kiezen van de juiste formule, én de juiste samenwerkingspartner. Als de verwachtingen en competenties over en weer duidelijk zijn, is de samenwerking succesvoller. Dat geldt zowel voor de franchisegever als –nemer.

Franchise neemt aan belang toe

Het is niet verrassend dat franchise aan belang toeneemt. Dit is onder andere een gevolg van de intrede van de marktwerking die concurrentie mogelijk heeft gemaakt. Steeds meer ondernemers zien kansen in de zorg. Ook de noodzaak om met minder financiering meer mogelijk te maken, geeft een impuls aan franchise. In bepaalde segmenten, zoals verloskundige zorg, paramedische zorg en huisartsenzorg mag winst beoogd (en gemaakt) worden. Zorgorganisaties worden dan steeds meer normale bedrijven. Waar winst maken uitgangspunt is, is meer doen met minder geld en mensen aantrekkelijk. Vooral apotheken, maar ook aanbieders van re-integratie, thuiszorg en kraamzorg, zijn als franchisenetwerken ingericht. En er komen dagelijks nieuwe, interessante formules bij.

Wat is franchise?

Kwaliteit staat bij franchise te allen tijde voorop en dat is belangrijk in de zorg. Franchise gaat uit van snelle uitrol van een beproefd winkel- of dienstenconcept. Het concept is neergelegd in een overeenkomst en een ‘manual’ met knowhow, en gedetailleerde beschrijvingen van de te verkopen producten of diensten, werkwijze, processen, en daarbij te gebruiken materialen en hulpmiddelen, winkelinrichting, etc. Er is eigen ondernemerschap van de franchisenemer. Deze gebruikt het merk, concept, knowhow en advies van de eigenaar van het franchiseconcept. Hij betaalt daarvoor meestal een fee aan de franchisegever. Soms verdient de franchisegever aan de verkoop van producten of advies. De herkenbaarheid, uniformiteit en reputatie van de formule is cruciaal. Daarom controleert de franchisegever de kwaliteit van de aangesloten franchisenemers. Met een bestaand concept en merk in de hand is het gemakkelijker om financiering te verkrijgen.

Soorten formules: hard of soft, wat is beter?

Ieder concept is uniek. Er zijn wel bepaalde kenmerken die een formule tot ‘hard’ of ‘soft’ of ‘full business format’ bestempelen. Hard format franchise is een formule met duidelijke gedetailleerde verplichtingen en voorschriften voor de franchisenemer en weinig mogelijkheden om daarvan af te wijken, in ieder geval niet zonder toestemming van de franchisegever. Het kan wel zijn dat er keuzemogelijkheden of ‘opties’ zijn, maar dit zijn door de franchisegever ontwikkelde, precies beschreven onderdelen (bijv. een deel winkelinrichting, of een bepaalde dienst uit het dienstenpakket). Een ‘softe’ formule bevat minder ‘harde’ verplichtingen en laat dus meer ruimte aan de franchisenemer om zijn onderneming naar eigen inzicht in te vullen en aan te sturen. Dit kan een voordeel zijn voor de franchisenemer, maar vereist wel dat deze bekend is in de markt en met de producten en diensten die geleverd moeten gaan worden. Voor de franchisegever kan het een voordeel zijn omdat het aansturen van een softe formule minder kwaliteitscontrole en aansturing van de vestigingen vergt. Het voeren van een gemeenschappelijke naam, overdracht van knowhow en kwaliteitsbewaking door de franchisegever zijn wel minimale vereisten binnen franchise. Full business format franchise betekent dat het gehele reilen en zeilen (of in ieder geval veel daarvan) geregeld is in het format. Vaak gaat dit gepaard met ‘harde’ verplichtingen om deze voorschriften na te leven. Dit harde en full business format franchise is de laatste jaren sterk toegenomen omdat ervaring leert dat meer rigide formules in veel markten het meeste succes en zekerheid bieden, zowel voor de franchisegever als –nemer. Echter, het moet passen bij wat de deelnemers aan de formule willen, en hoeveel eigen ondernemerschap ze willen behouden.

Selectie van kandidaten

Het succes van de formule staat of valt met het vinden van capabele franchisenemers. Een goed en degelijk selectieproces is van belang. Wederzijdse verwachtingen moeten worden uitgesproken en beide partijen moeten zich goed in elkaar, in de formule en de plaats waar de franchisevestiging komt verdiepen. Er moet een markt voor zijn, vraag vanuit de markt dus. Daarom is het voor de meeste formules aan te raden om een vestigingsplaatsonderzoek of business case study te doen.

Contracten

Goede overeenkomsten die duidelijkheid scheppen zijn cruciaal voor als het goed gaat in de samenwerking binnen het netwerk van franchisenemers, maar ook als er problemen zijn. De manier waarop partijen de samenwerking weer kunnen stoppen en welke verplichtingen er zijn na beëindiging, zijn voor beide partijen nuttig om van tevoren te bespreken en te vastleggen. Soms is het raadzaam een franchisenemersvereniging op te richten, waarin de franchisenemers deelnemen. Beschrijf deze rol ook in het contract.

Wat te doen bij onenigheid?

Franchisenemers en –gevers ‘are in it for the long run’. Het oplossen van een meningsverschil is vele malen sneller en nuttiger dan het op de spits drijven met het risico op een escalatie. Toch is er soms geen andere uitweg. Veel formules in de zorg zijn nieuw, en er verandert veel op het gebied van regulering, maar ook in de commerciële realiteit van de markt. Dat vraagt soms bijstelling van het franchiseconcept en soms vraagt het (ook) eigen investeringen van de franchisenemer. Franchisenemers en –gevers kunnen dan tegengestelde belangen hebben of – gaandeweg in dit veranderproces – krijgen. Laat u tijdig adviseren door een expert, niet alleen met ervaring in franchise, maar juist ook op het specifieke terrein van de gezondheidszorg. In een volgende bijdrage over franchise zal dieper worden ingegaan op de mededingingsrechtelijke aspecten van franchise in de zorg. Meld u aan voor de Recht in de zorg Nieuws om het vervolgartikel niet te missen!