Consequenties Wet algemene bepalingen omgevingsrecht voor de Wro

Naar verwachting treedt op 1 juli 2010 de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) in werking. De Wabo heeft grote consequenties voor het omgevingsrecht zoals wij dat nu kennen. Hieronder wordt kort vooruit gekeken en de consequenties voor de bevoegdheden uit de Wet ruimtelijke ordening beschreven.

De belangrijkste wijzigingen

Vrijwel alle gemeentelijke toestemmingsstelsels uit de Wro worden in de Wabo opgenomen. De toestemmingstelsels uit de Wro komen daarmee te vervallen. Onder meer gaat het om de aanleg- en sloopvergunning voor zover opgenomen in een bestemmingsplan ex artikel 3.3 Wro, de binnenplanse - en kruimelontheffing ex artikel 3.6 en 3.23 Wro, het projectbesluit ex artikel 3.10 Wro en de tijdelijke ontheffing ex artikel 3.22 Wro. In de Wabo zijn voor deze besluiten de verbodsbepalingen, toetsingscriteria en de vergunningverleningprocedures opgenomen. Maar ook de regels met betrekking tot handhaving zullen in de Wabo worden geïntegreerd. De Wro blijft wel de kaderwet voor ruimtelijke ordening en daarin blijven de regels met betrekking tot plannen op gemeentelijk, provinciaal en rijksniveau gehandhaafd, denk bijvoorbeeld aan de structuurvisies, bestemmingsplannen en de grondexploitatieplannen.

Waar blijven de ontheffingen en het projectbesluit?

De verbodsbepalingen voor onder andere de hiervoor genoemde toestemmingsstelsels komen in de Wabo terug onder artikel 2.1 Wabo. Alle afwijkingen van het planologisch regime zijn opgenomen in artikel 2.1 lid 1 sub c en aangeduid als de activiteit het gebruiken van gronden of bouwwerken in strijd met het bestemmingsplan. Hoewel uit de terminologie "het gebruiken van" zou kunnen worden opgemaakt dat deze activiteit alleen kan worden benut voor het afwijken van het in het bestemmingsplan toegestane gebruik, lijkt deze term ruimer te zijn bedoeld en ziet ook op afwijkingen van bouwvoorschriften uit een bestemmingsplan. De Wabo kent, evenals de Wro, ook vier soorten besluiten waarbij van een bestemmingsplan kan worden afgeweken. Deze zijn alle vier opgenomen in artikel 2.12 Wabo. Bovendien is in dit artikel voorzien in de mogelijkheid om af te wijken van het exploitatieplan indien in het exploitatieplan een dergelijke bevoegdheid is opgenomen.

Bijzonderheden binnenplanse en kruimelafwijkingen

Onder artikel 2.12 lid 1 sub a onder 1 en 2 Wabo zijn de huidige binnenplanse en kruimelontheffingen opgenomen. De activiteiten waarvoor een binnenplanse of kruimelafwijking moet worden verleend, doorlopen op grond van artikel 3.7 jo artikel 3.10 Wabo de reguliere vergunningprocedure. Op grond van artikel 3.9 Wabo moet het bevoegd gezag binnen 8 weken op de aanvraag hebben besloten. Indien een beslissing uitblijft, is de vergunning van rechtswege verleend. Dit houdt een belangrijke wijziging in voor de huidige praktijk waarbij alleen een vergunning van rechtswege ontstond op het moment dat een aanvraag om een bouwvergunning was ingediend die in overeenstemming was met het planologische regime. Gemeenten dienen derhalve nog alerter te zijn op het naleven van termijnen. Overigens lijkt een vergunning van rechtswege onder de Wabo niet zo'n veilig bezit te zijn als onder de huidige wetgeving het geval is. Op grond van artikel 6.1 lid 4 Wabo treedt de vergunning van rechtswege pas in werking na afloop van de bezwaartermijn of indien een bezwaarschrift is ingediend, na de beslissing op bezwaar. Ook kan op grond van artikel 2.33 Wabo een vergunning van rechtswege worden ingetrokken indien deze betrekking heeft op een activiteit die ontoelaatbare ernstig nadelige gevolgen heeft voor de fysieke leefomgeving.

Bijzonderheden afwijking bestemmingsplan voorzien van een goede ruimtelijke onderbouwing

Onder artikel 2.12 lid 1 sub a onder 3 Wabo is het huidige projectbesluit opgenomen. De term projectbesluit keert in de Wabo niet terug, maar wordt aangeduid als een afwijking van een bestemmingsplan voorzien van een goede ruimtelijke onderbouwing. Op grond van artikel 3.10 Wabo volgt dit besluit de uitgebreide voorbereidingsprocedure. De uitgebreide voorbereidingsprocedure komt overeen met de procedure zoals beschreven in afdeling 3.4 Awb (de uniforme openbare voorbereidingsprocedure) met enkele wijzigingen. Het overschrijden van de wettelijke beslistermijn van 26 weken leidt niet tot een vergunning van rechtswege. Echter nadat deze termijn is overschreden, staat het de burger vrij om de overheid op grond van de Wet dwangsom in gebreke te stellen. Nadat een besluit is verleend, staat daar alleen beroep en hoger beroep tegen open. In afwijking van de huidige praktijk, voorziet de Wabo niet in een aparte procedure voor weigeringsbesluiten. Daarom moet, ook indien het bevoegd gezag een aanvraag voor deze afwijking wil weigeren, het weigeringsbesluit de uitgebreide procedure doorlopen. De omzettingsplicht voor het projectbesluit blijft echter ongemoeid en gehandhaafd in artikel 3.13 Wro. Echter, naast de Wabo is nog een wetsvoorstel met aanzienlijke gevolgen voor de Wro in behandeling: het wetsvoorstel Regels met betrekking tot versnelde ontwikkeling en verwezenlijking van ruimtelijke en infrastructurele projecten. Deze wet wordt ook wel aangeduid als de Crisis en herstelwet. In de Nota van Wijzigingen van dit wetsvoorstel is voorgesteld artikel 3.13 Wro aanzienlijk te wijzigen. Voorgesteld wordt om de legessanctie niet langer te koppelen aan het omzetten van het besluit tot afwijken in het bestemmingsplan maar aan het elektronisch beschikbaar stellen van het afwijkingsbesluit. Verwacht mag worden dat als dit wetsvoorstel wordt aangenomen, deze wijziging tot gevolg zal hebben dat de afwijkingsbevoegdheid in de praktijk veelvuldig zal worden toegepast.

Afsluiting

Het doel van de Wabo is om het aantal toestemmingsstelsels terug te brengen en te vereenvoudigen. Uitdrukkelijk is er voor gekozen het omgevingsrecht materieel niet te wijzigen. Ondanks dit streven, blijkt dat de procedurele gelijkschakeling ook materiële gevolgen zal hebben. Bovendien lijkt, als het wetsvoorstel Crisis en herstelwet wordt aangenomen, een belangrijk ruimtelijk instrument te worden geïntroduceerd.