Terughoudendheid vereist bij toepassing van de Maclou-norm

HR 16 december 2011, LJN BU4204

Essentie

Ook voor persoonlijke aansprakelijkheid van een curator jegens een gefailleerde, geldt de Maclou-norm. Vanwege de ruime mate van vrijheid die een curator doorgaans heeft en vanwege het vereiste dat voor aansprakelijkheid sprake moet zijn van een persoonlijk verwijt, past terughoudendheid bij toetsing aan deze norm.

Samenvatting

X dreef een restaurant in aan hem in eigendom toebehorende panden. X is failliet verklaard. In het kader van vereffening van de faillissementsboedel is een taxatierapport opgesteld. Volgens dit rapport hadden de panden van X een executiewaarde van bijna € 670.000. De panden zijn door de curator op een openbare veiling voor € 517.309,45 verkocht. De inventaris, waaronder een vleugel en een aanzienlijke wijnvoorraad, is verkocht voor € 8.099,-. Toen het faillissement van X vervolgens werd opgeheven bedroeg de restantschuld € 459.712,95. Naar de mening van X is de curator jegens X persoonlijk aansprakelijk voor de door X geleden schade nu de curator in onderhavige kwestie verzuimd heeft een zo hoog mogelijke boedelopbrengst te genereren. Naar het oordeel van de rechtbank is de curator niet persoonlijk aansprakelijk voor de door X geleden schade. Volgens het hof is de curator wel persoonlijk aansprakelijk jegens X nu de curator op de veiling een bodemprijs had moeten hanteren en hij onvoldoende zorgvuldigheid heeft betracht bij de verkoop van de inventaris. In cassatie klaagt de curator erover dat het hof niet de terughoudend in acht heeft genomen die past bij beantwoording van de vraag of een curator de Maclou norm (HR 19 april 1996, NJ 1996/727) heeft geschonden en dus persoonlijk aansprakelijk is. De Hoge Raad acht de klacht van de curator gegrond. De curator komt in beginsel een ruime mate van vrijheid toe als hij bij de uitoefening van zijn taak niet is gebonden aan regels. Het is in beginsel aan zijn inzicht overgelaten op welke wijze en langs welke weg het belang van de boedel, en de bij het beheer en de afwikkeling van de boedel betrokken belangen, het beste kunnen worden gediend en afgewogen. Ook bij het te gelde maken van het actief van de boedel komt de curator de hier bedoelde vrijheid toe. De Maclou-norm ziet op de persoonlijke aansprakelijkheid van de curator in het geval deze vrijheid voor de curator bestond. Bij toepassing van deze norm dient de vraag te worden beantwoord of een over voldoende inzicht en ervaring beschikkende curator die zijn taak met nauwgezetheid en inzet verricht, in de gegeven omstandigheden in redelijkheid tot dezelfde gedragingen zou hebben kunnen komen. Nu voor persoonlijke aansprakelijkheid van de curator is vereist dat de curator ook persoonlijk een verwijt kan worden gemaakt van zijn handelen dient bij toetsing aan de Maclou-norm volgens de Hoge Raad inderdaad terughoudendheid te worden betracht. Een persoonlijk verwijt kan de curator worden gemaakt als hij gehandeld heeft terwijl hij het onjuiste van zijn handelen inzag dan wel redelijkerwijze behoorde in te zien.

In perspectief

Met betrekking tot de aansprakelijkheid van een curator dient onderscheid gemaakt te worden tussen de aansprakelijkheid in de hoedanigheid van curator (aansprakelijkheid qualita qua) en persoonlijke aansprakelijkheid van de curator (aansprakelijkheid pro se). Als uitgangspunt geldt dat een curator qualita qua aansprakelijk is en met zijn handelingen de boedel verbindt en niet zijn eigen vermogen. Aansprakelijkheid in de hoedanigheid van curator wordt gegrond op artikel 6:162 BW. In het Maclou-arrest heeft de Hoge Raad bepaald dat de vraag of een curator ook persoonlijke aansprakelijk is moet worden beantwoord aan de hand van een, eveneens op artikel 6:162 BW gegronde, bijzondere zorgvuldigheidsnorm. Deze norm is niet gelijk te stellen aan de norm die geldt voor advocaten en vergelijkbare beroepsbeoefenaren. Dit komt omdat (i) een curator niet in contractuele betrekking staat tot degenen wiens belangen aan hem zijn toevertrouwd, (ii) hij soms tegenstrijdige belangen moet behartigen, en (iii) hij ook rekening dient te houden met maatschappelijke belangen. De Maclou-norm is afgestemd op deze bijzondere kenmerken en houdt in dat geen persoonlijke aansprakelijkheid bestaat voor een curator die handelt zoals in redelijkheid mag worden verlangd van een over voldoende inzicht en ervaring beschikkende curator die zijn taak met nauwgezetheid en inzet verricht. In het Maclou-arrest ging het om persoonlijke aansprakelijkheid van de curator jegens twee faillissementscrediteuren. Uit het nu door de Hoge Raad gewezen arrest volgt dat de Maclou-norm ook geldt voor persoonlijke aansprakelijkheid jegens de gefailleerde. Ook de gefailleerde heeft er immers belang bij dat de curator een zo hoog mogelijke opbrengst voor de faillissementsboedel genereert. Wil de curator persoonlijk aansprakelijk zijn dan zal hem volgens de Hoge Raad wel een persoonlijk verwijt moeten kunnen worden gemaakt. Gelet op dit vereiste en de ruime mate van vrijheid die een curator toekomt voor zover hij bij zijn taakuitoefening niet aan regels is gebonden, past terughoudendheid bij de toetsing aan de hier toepasselijke Maclou-norm.