Biedt PSD 2 kansen voor FinTech-bedrijven?

De nieuwe PSD 2 (Payment Services Directive 2) is op 12 januari jl. in werking getreden en verplicht tot een aantal belangrijke aanpassingen in het betalingsverkeer die uiterlijk op 13 januari 2018 moeten zijn doorgevoerd.

Reden voor een nieuwe PSD

PSD 2 vervangt PSD 1 van 2007. De reden voor de Europese Commissie om een aangepaste richtlijn vast te stellen was dat PSD 1 al snel verouderd was door de belangrijke technologische vernieuwingen, de grote toename van elektronische en mobiele betalingen, en het ontstaan van nieuwe betaaldiensten. Veel innovatieve betalingsproducten en -diensten vielen niet onder de werking van PSD 1, hetgeen tot rechtsonzekerheid en potentiele risico’s voor consumenten leidde, maar ook tot een belemmering voor nieuwe Fintech-bedrijven om dergelijke diensten op de Europese markt aan te bieden. PSD 2 beoogt met name een hoog niveau van veiligheid en consumentenbescherming te bieden en concurrentie van nieuwe aanbieders van betaalmiddelen en -diensten op een level playing field mogelijk te maken.

‘Access to Account’ (XS2A)

Eén van de belangrijkste aspecten van de nieuwe PSD is dat derde dienstenaanbieders, third party providers (TPP), recht op “toegang” tot de betaalrekeningen bij de banken krijgen om, uiteraard met toestemming van de rekeninghouder, diensten te kunnen aanbieden. Dit wordt ‘Acces to Account’ (XS2A) genoemd. De afgelopen jaren bieden steeds meer nieuwe partijen diensten aan die verband houden met het betalingsverkeer. Zo zijn er ondernemingen die rekeninginformatie gebruiken voor innovatieve diensten, zoals digitale huishoudboekjes; zij worden in de PSD “Account Information Service Providers”(AISPs) genoemd. Daarnaast bieden partijen internettoepassingen aan waarmee zij in opdracht van een rekeninghouder betalingen kunnen verrichten bij een bank; deze ondernemingen worden “Payment Initiation Service Providers” (PISPs) genoemd. Een voorbeeld hiervan is Adyen. De banken (in de Engelse versie van de PSD “Account servicing payment service providers”(AS PSPs) genoemd) zijn verplicht aan AISPs en PISPs toegang te verlenen tot de betaalrekening van hun klanten met het oog op het verrichten van deze diensten, indien deze klanten voor de toegang toestemming hebben verleend.

Meer diversiteit in betaalmethoden

XS2A wordt door velen gezien als een belangrijke, zelfs disruptieve, ontwikkeling; er zal diversiteit in betaalmethoden ontstaan, wat zal leiden tot meer concurrentie en lagere prijzen voor met name e-commerce. Er zullen nieuwe diensten ontstaan op basis van rekeninginformatie, waarvoor de consument de banken niet meer nodig heeft. De nieuwe partijen richten zich vaak op een betere “customer experience”. De keerzijde van deze verruimde toegang is dat aanbieders van deze nieuwe diensten, die niet onder de werkingssfeer van PSD 1 vielen, voortaan op grond van PSD 2 ook onderworpen zijn aan toezicht en bepaalde verplichtingen zullen moeten naleven. Dit is van groot belang voor de veiligheid en de consumentenbescherming, en daarmee het vertrouwen in de nieuwe webdiensten. Dat zal de toegang tot de markt van deze nieuwe aanbieders naar verwachting bevorderen.

Banken zien steeds meer de mogelijkheden van PSD 2

Banken hebben aanvankelijk de toegangsmogelijkheden van PSD 2 beschouwd als een bedreiging voor hun businessmodel. Voor de banken geldt dat het betalingsverkeer op zichzelf nauwelijks rendabel is. Maar met het cliëntencontact die betaaldiensten opleveren kunnen zij door “cross selling” andere, lucratievere bancaire diensten leveren, zoals kredieten en hypotheken. Steeds meer banken zien nu ook de mogelijkheden die de PSD 2 biedt en investeren in samenwerking met nieuwe FinTech start-ups, in het ontwikkelen van betrouwbare interfaces, zogenaamde API’s (Application programming interface) waardoor zij met nieuwe bedrijven kunnen samenwerken, en in vernieuwing van hun soms gedateerde IT-systemen.

Kansen voor FinTech-bedrijven

Het is overigens de vraag of de Nederlandse banken uiteindelijk veel te duchten zullen hebben van de toetreding van nieuwe aanbieders op de markt. In Nederland functioneert het betalingsverkeer vergeleken met veel andere Europese landen heel goed; door iDEAL is het elektronische betalingsverkeer, ook voor e-commerce goed en efficiënt geregeld. Bij webwinkels en consumenten in Nederland zal er daardoor waarschijnlijk minder behoefte bestaan om nieuwe betaalmethodes te kiezen. De kansen voor FinTech-bedrijven zullen vooral in het buitenland liggen waar meer met dure credit cards wordt betaald en waar webwinkels er belang bij hebben om goedkopere alternatieven te kiezen.

Profiteren van verruimde toegang duurt nog even

De implementatie van PSD 2 zal nog even op zich laten wachten. In de tussentijd kunnen bestaande partijen niet van de markt worden geweerd vanwege het feit dat de PSD nog niet is ingevoerd, maar is het nog te vroeg om werkelijk van de verruimde toegang te kunnen profiteren. Op dit moment is het nog niet duidelijk hoe de regels en standaarden precies zullen luiden op basis waarvan de marktpartijen, zowel banken als de AISPs en PISPs , uitvoering zullen moeten geven aan de PSD 2. De European Banking Authority (EBA) heeft de taak gekregen om in dit verband “Regulatory Technical Standards (RTS) op te stellen. Zij heeft daartoe onlangs een consultatiedocument gepubliceerd. In ieder geval zal door banken voor de toegang van derden een infrastructuur beschikbaar moeten worden gemaakt met betrouwbare API’s.

Behouden traditionele betaaldienstverleners hun stevige positie?

Uiteindelijk zal moeten blijken welke partijen een belangrijke rol zullen spelen in de nieuwe wereld van het betalingsverkeer na implementatie van PSD 2. Door de veelheid en diversiteit van de ontwikkelingen in de markt kan ook ongewenste fragmentatie ontstaan. Dat is vanuit een oogpunt van veiligheid en consumentenbescherming niet per se gewenst. Er wordt wel geopperd dat er een “shake–out” zal plaatsvinden van de nieuwe FinTech-bedrijven, die soms zeer vergelijkbare diensten aanbieden, en dat uiteindelijk de traditionele betaaldienstverleners, die door de ontwikkelingen gedwongen zijn geweest om te innoveren, een stevige positie op de markt zullen blijven houden.

Download het eBook: eBook FinTech: De laatste juridische ontwikkelingen (pdf)